اثرات بیولوژیک اسانس های هل و زیره سیاه روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد(.tribolium castaneum (herbst (coleoptera: tenebrionidae)

چکیده افزایش روز افزون مشکلات با تدخین شونده های مصنوعی شیمیایی، لزوم تحقیقات برای یافتن روش های جدید کنترل از جمله شناسایی تدخین شونده های طبیعی گیاهی را آشکار ساخته است. در تحقیق حاضر اثرات اسانس های هل و زیره سیاه روی حشرات کامل شپشه قرمز آرد مورد بررسی قرار گرفت. در بررسی اثر سمیت تنفسی، میزان lc50 اسانس هل پس از 24 ساعت اسانس دهی روی حشرات کامل نر و ماده به ترتیب 91/22 و 63/30 میکرولیتر بر لیتر هوا بود. میزان این شاخص برای اسانس زیره سیاه علیه حشرات کامل نر و ماده به ترتیب 59/7 و 90/9 میکرولیتر بر لیتر هوا به دست آمد. بر اساس معیار lc50 تماسی در مدت 24 ساعت بیشترین سمیت مربوط به اسانس زیره سیاه علیه حشرات کامل نر (25/0 میکرولیتر بر سانتی متر مربع) و کمترین سمیت مربوط به اسانس هل علیه حشرات کامل ماده (91/0 میکرولیتر بر سانتی متر مربع) بود. نتایج مقایسه اثرات دورکنندگی اسانس ها روی حشرات کامل نشان داد که میزان دورکنندگی حدود 70 تا 80 درصد در اسانس هل با غلظت های بالاتری (حدود 3 تا 4 برابر) در مقایسه با اسانس زیره سیاه حاصل شد. نتایج مطالعات شاخص های زیستی حشرات کامل نشان داد که در غلظت 2 میکرولیتر اسانس بر دیسک آردی میزان شاخص بازدارندگی تغذیه ای (fdi) در اثر اسانس زیره سیاه (61/57 درصد) بیشتر از اسانس هل (48/44 درصد) بود. نتایج بررسی حاضر نشان داد که اسانس های هل و زیره سیاه می توانند به عنوان منابع بیولوژیکی موثر جهت حفاظت غلات انبار شده از حمله شپشه قرمز آرد به کار برده شوند.